علت سفید شدن موها تولید نشدن رنگ دانه ای به نام «ملاتونین» از سلول های ملانوسیت پوست است؛ به این ترتیب که با افزایش سن از عملکرد ژنی به نام «BCL»؛ که مسئول حفظ این سلول هاست کاسته شده و رنگ موی سر سفید می شود.سلول های ملانوسیت در محل پایه و تکیه تار مو قرار دارد و همان طور که گفته شده به طور دائمی ترکیبی به نام ملاتونین تولید می کند. قابل ذکر است که ملانین عامل رنگ، نه تنها برای تارهای موی سر، بلکه برای موهای پوست و رنگ چشم افراد نیز هستند.
دو نوع ملانین توسط سلول های رنگدانه ای مو ساخته می شود:
- Eumelanin: مسئول رنگ قهوه ای روشن تا سیاه تیره؛ یعنی طیف قهوه ای تا سیاه را در بر می گیرد.
- Phaeomelanin: مسئول رنگ زرد بلوند تا قرمز تیره؛ یعنی طیف زرد تا قرمز را در بر می گیرد.
سفید شدن مو ربطی به نوع ملانین موجود ندارد ولی جنسیت در شروع و روند سفید شدن موها نقش به سزایی دارد، به طوری که مردان حدود پنج سال زودتر از خانم ها دچار سفیدی مو می شوند.
عوامل متفاوت دیگری علاوه بر سن و جنسیت می تواند در روند سفیدی مو تأثیر داشته باشد؛ از جمله ارث، گروهی از بیماری ها، استرس، رژیم تغذیه ای و…
سلول های ملانوسیت هر ده سال، حدود 20 درصد از ظرفیت تولید رنگ خود را از دست می دهد. وقتی ملانوسیت به طور کامل رنگدانه ملانین خود را از دست می دهد، مو سفید و اگر تعداد ملانین یک تار مو، کمتر از حالت عادی شود آن مو خاکستری یا نقره ای می شود. در نخستین مراحل خاکستری شدن مو، ملانین هنوز وجود دارد اما غیرفعال است. متاسفانه بدن ما هیچ منبع اصلی و ذخیره ای برای تولید این ماده ندارد و هر تار مو به تنهایی و از طریق ملانین خاص خود رنگی می شود و به همین دلیل است که موها تک تک سفید می شوند.
ساختمان موی سر
در پوست سر یک فرد معمولی حدد ۱۵۰ -۱۰۰ هزار تار مو وجود دارد که ضخامت آن ها از ۴ -۲ میلی متر متفاوت است. مو از دو قسمت تشکیل شده است: قسمت خارجی پوست سر که قابل دیدن است و قسمتی که در زیر پوست واقع شده است و فعالیت و رشد موها و رنگ مو به آن وابسته است و «پیاز مو» نام دارد.
رشد موی طبیعی 1/5 -۱ سانتی متر در ماه است. بنابراین روند رشد موها هفته ها طول می کشد و به طور مسلم به همراه آن، روند سفید شدن هم با همین سرعت خواهد بود. بنابراین سفید شدن موها به صورت طبیعی، یکی از آشکارترین نشانه های بالا رفتن سن است، اما همان طور که گفته شد علل متفاوت دیگری هم در این روند می تواند مؤثر باشند؛ از جمله کمبود ویتامین B۱۲ و یا بیماری های داخلی مثل: تیروئید، بیماری های سیستم ایمنی کم خونی و یا سیگار کشیدن (سرعت سفید شدن مو در افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری چهار برابر بیشتر است)، رژیم های سخت و طولانی مدت و…
سفید شدن زودرس مو چیست؟
سفید شدن موی انسان سفید پوست، زودتر از بیست سال و سیاه پوست، زودتر از سی سال را «سفید شدن زودرس مو» می گویند، که می تواند علل ارثی داشته باشد و در مواردی ناشی از بیماری های داخلی مثل پرکاری تیروئید و… است.
نتایج تحقیقات پزشکان نشان می دهد: مدیران، پژوهشگران و افراد دارای مشاغل پراسترس، بسیار زودتر از افراد آرام و بدون استرس به عارضه سفید شدن مو دچار می شوند. کاهش استرس و فشارهای روحی و عصبی در سال های جوانی و میان سالی، تغذیه صحیح، ورزش های منظم و اصولی و بهداشت مو و بدن در پیشگیری از سفیدی موها مؤثر است.
نقش تغذیه در سفید شدن مو
متخصصان معتقدند هر چند عامل اصلی سفید شدن مو ارثی است، اما رژیم غذایی و بیماری هایی همچون تیروئید و کم خونی نیز در بروز این عارضه بی تأثیر نیست. مطالعات نشان داده است که مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین های گروه B؛ همچون تخم مرغ، سبزیجات، سبوس گندم، جو و برنج، در پیشگیری از زود سفید شدن مو و به تأخیر انداختن آن مؤثر است. وجود عنصر مس در بدن نیز عاملی برای رشد، استقامت و حفظ رنگ موی سر است. نخود فرنگی، قارچ، سیب زمینی، لوبیا، عدس و میوه هایی همچون: موز، سیب، گلابی و هلو حاوی مقادیر مورد نیاز بدن به عنصر مس هستند.
تجربیات و یافته های موجود حاکی از آن است که؛ کمبود فلزاتی همچون: منگنز، روی، آهن و مس، عوامل ارثی در بیماری ها و افزایش گلبول های سفید خون، از عوامل اصلی در سفید شدن و شکنندگی موها به حساب می آیند.
افرادی که دچار سفیدی مو هستند باید مصرف میوه هایی همچون: سیب، گلابی و هلو و سایر میوه هایی که سرشار از فلزات گوناگون به خصوص منگنز هستند را (با پوست) در برنامه غذایی خود بگنجانند.
سبزیجاتی همچون: سیر، پیاز، موسیر و تره هم دارای فلز منگنز هستند و به دلیل تأثیر در کاهش فشار خون و از بین بردن عوامل سد کننده جریان خون به پیاز مو، از سفید شدن موها پیشگیری می کنند.
