برای شناخت روند پیر شدن پوست ابتدا باید پوست را بشناسیم. پوست به سه لایه خارجی (اپیدرم)، لایه میانی (درم) و لایه داخلی (هیپودرم) تقسیمبندی میشود. اپیدرم (لایه خارجی پوست) نشاندهنده چین و چروک، لکههای مربوط به سن و خطوط عمیق بر روی پوست است. درم (لایه میانی پوست) دارای پروتئین کلاژن (سبب جوانی و شادابی پوست میشود) و الاستین (سبب انعطاف پذیری و کشسانی پوست میشود) است. هیپودرم (لایه داخلی پوست) حاوی چربی است.
غدد سباسه (چربی) پوست، سبوم تولید میکنند که سبب نرم و صاف ماندن پوست است.
معمولاً چروک شدن پوست از دهه سوم زندگی شروع میشود و به تدریج با پیشروی سن به سمت کهنسالی، سرعت بروز چین و چروکها و عمقشان افزایش مییابد.
روند پیر شدن پوست و ایجاد چین و چروک روی آن، یک فرایند کاملاً اجتناب ناپذیر است که برای هر فرد اتفاق میافتد. با این حال میتوان با رعایت برخی مسائل یا استفاده از محصولات بهداشتی درمانی تأثیر گزار، این فرایند را به تعویق انداخت و یا سرعت آن را کند کرد.
رعایت مسائلی مانند پیروی از رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزی تازه، عدم استعمال دخانیات، استفاده از کرمهای ضد آفتاب، استفاده از محصولات مناسب ضد چین و چروک سبب به تعویق افتادن فرایند چروک شدن و پیر شدن پوست میشود.
روند پیر شدن پوست، هر سه لایه پوست را تحت تأثیر قرار میدهد. با افزایش سن، غدد سباسه (غدد چربی)، سبوم (چربی) کمتری تولید میکنند و در نتیجه پوست خشک تر میشود.
با خشک شدن، پوست مستعد بروز چین و چروک خواهد شد. تغییرات در لایه میانی پوست (لایه درم) بهصورت کاهش تولید پروتئین الاستین و کلاژن خواهد بود.
بیش از ۲۵ نوع کلاژن در کل بدن وجود دارد و در واقع ۳۰ درصد از کل پروتئین بدن و ۷۰ درصد از کل پروتئین پوست را تشکیل میدهد.
کلاژن هم در درون و هم در خارج از سلول وجود داشته و نقش مهمی در هر دو ساختار خارجی و درونی سلول دارد. کلاژن و الاستین با همکاری یکدیگر از بافتهای بدن حفاظت و نگهداری میکنند، الاستین باعث انعطافپذیری بافتها و کلاژن باعث سفتی و محکم بودن آنها میشود.
ترکیب کلاژن و الاستین در اکثر قسمتهای بدن (استخوانها، زردپی، رگهای خونی و …) بسیار مهم است. کلاژن همراه با کراتین نیز به داشتن پوستی سالم، قوی و نرم کمک میکند.
همانطور که سن افراد بالا میرود و میزان کلاژن پوست کاهش مییابد، چین و چروکهای پوست نیز افزایش مییابند؛ به همین علت متخصصان پوست به افراد توصیه میکنند از روشها یا محصولاتی استفاده کنند که پوست را تحریک کرده و باعث تولید کلاژن توسط سلولهای پوستی شود.
فیبرهای کلاژن از پروتئین تشکیل شدهاند و مقدار زیادی از دو نوع آمینواسید به نامهای «hydrauylysine, hydroxyproline» دارند.
این دو آمینو اسید در شکلدهی و تشکیل کلاژنها بسیار مهم و مورد نیاز هستند. خوشبختانه محصولات بهداشتی و آرایشی بسیاری این روزها در بازار وجود دارد که محرک پوست در ساخت الاستین و کلاژن بوده و سفتی و قوام از دست رفته را به پوست بازمیگرداند و در کاهش عمق چین و چروکها بسیار مؤثر خواهد بود.
لایه میانی (لایه درم) مسئول تهیه مواد غذایی برای لایه اپیدرم است، زیرا معمولاً لایه خارجی بیشتر در معرض آسیب و جراحت قرارمی گیرد و برای ترمیم خود، نیاز بیشتری به مواد غذایی پیدا میکند؛ اما با ورود به سن کهنسالی و پیر شدن پوست، مواد غذایی کمتری به لایه خارجی میرسد.
همچنین در سنین غیر کهنسالی، لایه داخلی پوست، چربیهای بیشتری را در خود ذخیره دارد، طوری که پوست کاملاً زیبا و توپر به نظر میرسد، اما با ورود به سنین کهنسالی و شروع روند پیری پوست، چربی لایه داخلی پوست کمتر میشود و پوست نازک و شکننده به نظر میرسد.
بنابراین تغییرات در سه لایه پوست منجر به ایجاد پوستی خشک و شکننده با چین و چروک و احتمالاً لکههای مربوط به سن کهنسالی میشود.