ضد آفتاب مهم‌ترین بخش مراقبت از پوست است و با مراقبت صحیح از پوست می‌توانید سال‌ها پیری پوست خود را به تأخیر بیندازید. تحقیقات دانشمندان ثابت کرده است که اشعه فرابنفش UV خورشید یکی از اصلی‌ترین دلایل اصلی ایجاد پیری پوست، چروک، سرطان پوست و لک‌های پوستی است. از بین تمام توصیه‌های مراقبتی برای پوست مهم‌ترین آن‌ها مراقبت از پوست در برابر نور خورشید است. در واقع ضد آفتاب اصلی‌ترین جزء مراقبت از پوست است که هیچ جایگزینی ندارد. توجه داشته باشید که ممکن است ضد آفتاب نتواند به‌طور کامل مانع از تأثیر مخرب اشعه فرابنفش نور خورشید شود؛ بنابراین در کنار استفاده از آن، استفاده از کلاه و لباس می‌تواند به‌طور چشم‌گیری به کاهش اثرات مخرب اشعه خورشید کمک کند.
در یک روز معمولی تابستان، میزان تابش اشعه UVA حدود 96 درصد از کل امواج UV را به خود اختصاص می‌دهد. درحالی‌که اشعه UVB حدود 4 درصد از کل این امواج را شامل می‌شود. در مقایسه به‌کل امواج نوری که از خورشید به زمین می‌رسد اشعه فرابنفش خورشید 9.5 درصد را به خود اختصاص می‌دهد. اگرچه UVB تأثیرات مخرب خود را به سطح بیرونی پوست وارد می‌کند و عامل اصلی آفتاب‌سوختگی است، UVA به علت طول‌موج بالاتر می‌تواند لایه‌های درونی پوست را تخریب کند و عامل پیری پوست است.
نکته مهم در مقایسه این دو اشعه این است که UVB توسط شیشه جذب می‌شود و مقدار آن به ساعت روز بستگی دارد. بیشترین میزان این اشعه که به زمین می‌رسد بین ساعت‌های 10 صبح تا 4 بعدازظهر است. ولی UVA می‌تواند از شیشه عبور کند و میزان آن ارتباط زیادی به ساعت روز ندارد. باید بدانید که حتی، ابری یا صاف بودن آسمان هم تأثیری روی اشعه UVA ندارد.
اشعه UVA تأثیر بسیار زیادی در مهار سلول‌های ایمنی پوست دارد و می‌تواند نقش بالایی در بروز ملانوما (اصلی‌ترین نوع سرطان پوست) داشته باشد. اشعه فرابنفش نوع A به علت طول‌موج بالاتری که دارد، توانایی نفوذ به بخش‌های داخلی‌تر پوست را دارد.
SPF چیست؟ (اس پی اف)
درواقع SPF یا (Sun Protection Factor) توانایی به تأخیر انداختن قرمزی پوست (آریتما) است که این قرمزی اغلب توسط اشعه UVB ایجاد می‌شود. SPF به‌صورت فرمول ریاضی مقاومت پوست در برابر نور خورشید در زمانی که از ضد آفتاب استفاده می‌شود نسبت به زمانی که اصلاً از آن استفاده نمی‌شود را با یک عدد نشان می‌دهد. برای مثال اگر ضد آفتاب با SPF 10 استفاده می‌کنید، پوست شما می‌تواند 10 برابر زمانی که از ضد آفتاب استفاده نمی‌کنید (و آسیب می‌بینید) در برابر نور خورشید بماند و قرمز نشود.
نکات بسیار پر اهمیت و شاید ظریفی باید رعایت شود تا یک ضد آفتاب حداکثر محافظت در برابر اشعه فرابنفش خورشید را برای پوست انسان ایجاد کند.
درصورتی‌که ضد آفتاب مینرال یا فیزیکال باشد بلافاصله پس از استفاده می‌توان در معرض نور خورشید قرار گرفت. این محصولات چون نیاز به جذب پوستی ندارند نیاز به رعایت کردن فاصله زمانی خاصی هم ندارد. البته درباره نوع مینرال این نکته را هم در نظر بگیرید که اگرچه این محصولات بلافاصله پس از مالیده شدن به پوست اثر گذارند، ماسیدگی و سفیدی آن‌ها معمولاً پس از یک دوره زمانی نیم‌ساعته کم و قابل‌تحمل می‌شود؛ پس وقتی می‌گوییم ضد آفتاب‌های فیزیکال را نیم ساعت قبل از مواجهه با نور خورشید استفاده کنید بیشتر به خاطر بهبود وضعیت ظاهری خودتان است.
در مقابل محصولات شیمیایی هستند (فیلترهای شیمیایی در آن‌ها استفاده شده است)، برای اثرگذاری آن‌ها باید زمانی حدود 30 دقیقه از مالیدن آن‌ها بر روی پوست بگذرد تا به‌خوبی جذب پوست شوند و بتوانند اشعه‌ی فرابنفش را جذب کنند؛ بنابراین این 30 دقیقه بسیار حیاتی بوده و عدم رعایت آن می‌تواند زحمت شما را به باد دهد.
فیلترهای ضد آفتاب
فیلترها، مواد اصلی تشکیل‌دهنده یک ضد آفتاب هستند که باعث محافظت از پوست در برابر اشعه خورشید می‌شوند. این فیلترها می‌توانند فیزیکال (فیزیکی – در برخی منابع به آن‌ها مینرال هم می‌گویند) و یا شیمیایی باشند. کمپانی‌های مختلف با استفاده از یک یا چند فیلتر مختلف یک محصول را فرموله می‌کنند. درصورتی‌که این فیلتر (ها) فیزیکی باشند به محصول نهایی فیزیکال یا مینرال می‌گویند و درصورتی‌که در یک ضد آفتاب حتی یک فیلتر شیمیایی استفاده شده باشد (ممکن است در تولید محصول از فیلتر فیزیکی نیز استفاده شده باشد)، محصول را شیمیایی می‌گویند.
ضد آفتاب‌های فیزیکال اشعه UV را بازتابش کرده و معمولاً برای پوست حساسیت‌زا نیستند. استفاده از این نوع در ارتفاعات، سواحل و استخرهای رو باز مناسب است. مواد تشکیل‌دهنده ضد آفتاب‌های فیزیکال تیتانیوم دی اکساید، منیزیم اکساید، اکسید آهن و زینک اکساید هستند. غلظت بالای این مواد باعث ماسیدگی و سفیدی روی پوست می‌شود که برای بسیاری از افراد از نظر زیبایی پسندیده نیست؛ اما این نوع برای کسانی که معمولاً پوست حساسی دارند و زنان باردار و کودکان بسیار مناسب است.
ضد آفتاب‌های شیمیایی امواج UV را دفع نمی‌کنند بلکه این امواج را جذب می‌کنند. به دلیل نفوذپذیری برخی از این امواج (اشعه فرابنفش نوع A) به لایه‌های زیرین پوست این سؤال پیش می‌آید که این انرژی امواج فرابنفش که توسط این مواد جذب می‌شود به چه چیزی تبدیل می‌شود؟ نور، حرارت و یا فرم دیگری.
محققین احتمال آسیب‌رسانی به سلول‌های پوستی مجاور فیلترهای شیمیایی را بررسی می‌کنند. نگرانی‌های رایجی که در خصوص فیلترهای شیمیایی وجود دارد علاوه بر مورد ذکر شده موارد دیگری هم چون حساسیت‌زایی و عدم پایداری در برابر نور برای بعضی از این فیلترهای شیمیایی است.
نقش آنتی‌اکسیدان‌ها در ضد آفتاب ها
همان‌طور که بدن سیستم ایمنی خود را دارد، پوست نیز از یک مکانیسم پیچیده برای محافظت از خود در برابر اثرات مخرب محرک‌های خارجی استفاده می‌کند. در اثر اشعه فرابنفش خورشید می‌تواند رادیکال‌های آزاد تولید شود. رادیکال‌های آزاد عمده عامل بروز سرطان و آسیب به سلول‌ها و بافت حفاظتی پوست هستند. با مقابله با رادیکال‌های آزاد می‌توان روند پیری پوست را کندتر کرد. آنتی‌اکسیدان‌ها را می‌توان به‌صورت خوراکی یا موضعی به پوست رساند.
آنتی‌اکسیدان‌ها به‌خودی‌خود در برابر نور خورشید با سرعت بالایی تخریب می‌شوند و از سوی دیگر جذب آن‌ها در پوست بسیار به‌کندی صورت می‌گیرد. آنتی‌اکسیدان‌ها را معمولاً در محصولات شب مراقبت از پوست فرموله می‌کنند، استفاده از آن‌ها در فرمولاسیون نیز می‌تواند از چند جهت مفید باشد؛ یکی اینکه مدت‌زمان بیشتری یک آنتی‌اکسیدان بر سطح پوست می‌ماند، بنابراین احتمال جذب آن به داخل پوست بالا می‌رود؛ دیگر اینکه سرعت تخریب آنتی‌اکسیدان‌ها پایین می‌آید. بسیاری از آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ضد آفتاب‌ها ریشه گیاهی دارند؛ و از عصاره بعضی گیاهان یا جلبک‌ها استخراج می‌شوند. این آنتی‌اکسیدان‌ها اغلب خاصیت ضدالتهابی نیز دارند بنابراین استفاده از آن‌ها در کنار فرمولاسیون ضد آفتاب باعث می‌شود از ایجاد التهاب احتمالی توسط ترکیبات خود محصول (مثلاً فیلترهای شیمیایی) جلوگیری به عمل آید.
ضد آفتاب مهم‌ترین بخش مراقبت از پوست است و با مراقبت صحیح از پوست می‌توانید سال‌ها پیری پوست خود را به تأخیر بیندازید.
